Việt Nam có lợi thế tăng thu hút đầu tư từ EU
Theo các chuyên gia, quan hệ ngoại giao, thương mại giữa Việt Nam và EU đang phát triển tốt đẹp. Việt Nam có thể được hưởng lợi từ sự gia tăng đầu tư từ các quốc gia EU sau khi các nhà lãnh đạo châu Âu thông báo vào đầu tháng 6 rằng hiệp định đầu tư với Trung Quốc hiện đã không còn khả thi.
Kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh
Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất châu Á trong thập kỷ qua và thậm chí còn chứng kiến sự tăng trưởng kinh tế vào năm 2020 bất chấp đại dịch Covid-19. Đây cũng là nước được hưởng lợi chính sau khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung bắt đầu vào năm 2018, với việc chủ yếu là các công ty Mỹ và Nhật Bản chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam.
Ông Lê Anh Tuấn - Trưởng bộ phận nghiên cứu của công ty phân tích Dragon Capital - cho biết cùng với rủi ro chiến tranh thương mại, việc hiệp định đầu tư giữa EU và Trung Quốc bị tạm dừng có khả năng thúc đẩy các nhà đầu tư nước ngoài tại Trung Quốc, đặc biệt là các nhà đầu tư EU, tìm kiếm một điểm đến đầu tư thay thế và Việt Nam là một trong những điểm đến đầu tư hàng đầu. Về thương mại, quan hệ của Việt Nam với EU đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây. Năm 2020, Việt Nam trở thành đối tác lớn thứ 15 của EU về thương mại hàng hóa, với kim ngạch thương mại song phương trị giá 43,2 tỷ Euro (51,2 tỷ USD), theo số liệu của Ủy ban châu Âu. Phần lớn thương mại bao gồm hàng xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường EU. Điều đó khiến EU trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, sau Mỹ. Xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt trị giá khoảng 10 tỷ USD trong quý đầu tiên của năm 2021, tăng 18% so với cùng kỳ năm ngoái.
EU đi sau các nước khác trong đầu tư của Việt Nam
EU hiện đang đi sau các nền kinh tế lớn khác về đầu tư vào Việt Nam. Theo số liệu của EU, tính đến năm 2019, vốn đầu tư của EU vào Việt Nam đạt 6,1 tỷ Euro. Con số đó khiêm tốn so với hơn 60 tỷ USD đầu tư tích lũy của Hàn Quốc và Nhật Bản. Việt Nam đã nhận được 15,3 tỷ USD đầu tư trực tiếp nước ngoài trong sáu tháng đầu năm 2021. Trong đó, 5,64 tỷ USD đến từ Singapore, tiếp theo là Nhật Bản (2,44 tỷ USD) và Hàn Quốc (2,05 tỷ USD). Đây là ba nhà đầu tư tích lũy lớn nhất tại Việt Nam. Khoản đầu tư đáng kể trong thập kỷ qua của gã khổng lồ Hàn Quốc Samsung đã biến công ty con của họ trở thành công ty có lợi nhuận cao nhất tại Việt Nam và đưa Việt Nam trở thành nhà xuất khẩu điện thoại thông minh lớn thứ hai, sau Mỹ. Trong những năm gần đây, Apple có trụ sở tại Thung lũng Silicon và gã khổng lồ công nghệ Đài Loan Foxconn cũng đã đầu tư mạnh vào Việt Nam, bao gồm cả khoản cam kết bổ sung 700 triệu USD trong năm nay. Số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, tính đến tháng 5, lũy kế vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Hà Lan (10,3 tỷ USD) lớn hơn của Mỹ (9,6 tỷ USD). Nhưng Pháp, Đức và Luxembourg hiện chỉ được xếp hạng lần lượt là các nhà đầu tư lớn thứ 16, 17 và 18 tại Việt Nam. Thụy Sĩ và Bỉ đứng ở vị trí thứ 20 và 22.
Phân tích của cơ quan truyền thông Đức (DW) cho thấy rằng sự gia tăng đầu tư của EU vào Việt Nam vẫn không đồng đều. Nguồn vốn FDI của Đức tại Việt Nam tăng 7,6% trong khoảng thời gian từ nửa đầu năm 2020 đến nửa đầu năm 2021, từ 2,08 tỷ USD lên 2,24 tỷ USD. Nguồn vốn FDI của Bỉ tăng 6,4% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, mức tăng thấp hơn đối với các quốc gia EU khác: Hà Lan tăng 1%, Pháp tăng 1,2% và Luxembourg chỉ tăng 0,6% Để so sánh, Hàn Quốc và Nhật Bản, vốn đã có nguồn vốn FDI cao hơn đáng kể vào Việt Nam, đã tăng đầu tư lần lượt 5,5% và 4,9% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, tất cả các dấu hiệu cho thấy Việt Nam đã chín muồi để được tăng cường đầu tư từ châu Âu.
Các doanh nghiệp EU tin tưởng hơn vào năm 2021
Một báo cáo do Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam công bố vào tháng 2 cho thấy các doanh nghiệp châu Âu có mức độ tin tưởng cao vào thị trường, với 48% mô tả hoạt động kinh doanh là "xuất sắc" hoặc "tốt", đánh dấu sự gia tăng đáng kể so với điểm số vào năm 2020. Việt Nam đã chứng kiến mức tăng trưởng GDP 6,61% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 2 năm 2021, một dấu hiệu cho thấy tốc độ tăng trưởng có thể trở lại mức trước đại dịch trong năm nay mặc dù đã trải qua một số đợt Covid vào năm 2021. Thành công của Việt Nam trong việc ký kết các hiệp định thương mại và đầu tư sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh an toàn cho các nhà đầu tư EU tại Việt Nam. Không chỉ FTA giữa EU và Việt Nam có hiệu lực vào năm ngoái, mà Việt Nam còn “bận rộn” với các Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đến Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Tuy nhiên, các nguồn tin cho rằng cả hai bên cần phải làm nhiều hơn nữa để thúc đẩy đầu tư.
Liệu Việt Nam có được hưởng lợi từ điều này hay không sẽ phụ thuộc vào cách Việt Nam có thể làm cho mình trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư châu Âu. Việt Nam đang cố gắng hết sức để làm điều đó nhưng vẫn còn những thách thức. Đối với châu Âu, điều đó có nghĩa là phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA), được nhất trí cùng lúc với Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU. Tuy nhiên, luật pháp châu Âu quy định mỗi quốc gia thành viên phải phê chuẩn thỏa thuận trước khi có hiệu lực. Nếu việc phê chuẩn được thực hiện nhanh chóng và hiệp định có hiệu lực sớm, Việt Nam sẽ có lợi thế hơn trong việc thu hút nhiều đầu tư của EU. Nhưng, nếu thỏa thuận nào đó bị đình trệ như hiệp định đầu tư với Trung Quốc thì Việt Nam sẽ mất cơ hội tốt để giành thêm các khoản đầu tư từ châu Âu.
